Odejście pracownika z firmy zawsze wiąże się z rozwiązaniem umowy o pracę, na podstawie której odbywało się zatrudnienie. Zakończenie stosunku pracy może nastąpić z kilku powodów i jest uzależnione zarówno od pracodawcy jak i od pracownika.
Zgodnie z Kodeksem Pracy umowa o pracę może ulec rozwiązaniu:
- na mocy porozumienia stron
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem)
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia)
- z upływem czasu, na który była zawarta
- z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta
Zachowanie lub nie okresu wypowiedzenia zależy od tego, jaka jest przyczyna rozwiązania umowy o pracę. Dotyczy to trzech pierwszych sposobów rozwiązania umowy o pracę. Okres wypowiedzenia można ustalić w drodze porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. W przypadku rozwiązania umowy w związku z upływem czasu, na który została zawarta, lub w związku z ukończeniem zadanej pracy, nie przysługuje okres wypowiedzenia. W takim przypadku ani pracodawca ani pracownik nie powinni mieć względem siebie żadnych roszczeń.
Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron
Porozumienie stron to najbardziej korzystna dla obu stron forma rozwiązania stosunku pracy. W przypadku rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron nie ma obowiązku podawania przyczyny rozwiązania umowy o pracę, ani stosowania okresów wypowiedzenia. Pracodawca i pracownik ustalają odpowiadający im termin zakończenia umowy i nie zależy on od czasu trwania umowy.
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Zgodnie z Kodeksem Pracy, gdy pracodawca wypowiada umowę pracownikowi, obowiązuje go odpowiedni okres wypowiedzenia. Zależy on od rodzaju umowy, na podstawie której nastąpiło zatrudnienie.
Okresy wypowiedzenia wynoszą odpowiednio:
Umowa na okres próbny:
- jeśli umowa zawarta była na 2 tygodnie - 3 dni
- jeśli umowa zawarta była na okres od 2 tygodni do 3 miesięcy - 1 tydzień
- jeśli umowa zawarta była na 3 miesiące - 2 tygodnie
Umowa na czas określony oraz na czas nieokreślony:
- 2 tygodnie - gdy zatrudnienie nie przekracza 6 miesięcy
- 1 miesiąc - gdy zatrudnienie trwa co najmniej 6 miesięcy
- 3 miesiące - gdy zatrudnienie trwa co najmniej 3 lata
- wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy
- pouczyć pracownika o prawie do odwołania do sądu pracy
Przy pozostałych formach umowy o pracę takie uzasadnienie nie jest koniecznie.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Przepisy pozwalają na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w przypadku:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (np. opuszczenie miejsca pracy bez usprawiedliwienia, niewykonanie polecenia)
- popełnienia przez pracownika przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku
W myśl art. 53 § 1 K.p. pracodawca może rozwiązać stosunek pracy w trybie natychmiastowym w dwóch przypadkach:
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy powstała wskutek choroby i trwa powyżej 3 miesięcy - gdy zatrudnienie u danego pracodawcy jest krótsze niż 6 miesięcy lub dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - w przypadku, gdy pracownik był zatrudniony w danym zakładzie pracy co najmniej 6 miesięcy lub jeśli niezdolność do pracy spowodowana była wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową
- w razie usprawiedliwionej nieobecności zatrudnionego z innych przyczyn, jeśli trwa ona dłużej niż 1 miesiąc
Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika
Art. 55 Kodeksu pracy mówi, że pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia w sytuacji, gdy:
- zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika (a pracodawca nie przeniesie pracownika do innej pracy we wskazanym na zaświadczeniu terminie)
- pracodawca dopuści się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków w stosunku do pracownika
Gdy pracownik chce rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, zobowiązany jest złożyć pracodawcy na piśmie oświadczenie, uzasadniające taką decyzję. W razie nieuzasadnionego rozwiązania stosunku pracy przez pracownika, pracodawca może rościć sobie prawo o odszkodowanie.
Forma rozwiązania umowy o pracę
Wypowiedzenie umowy o pracę co do zasady powinno mieć formę pisemną. Forma ta jednak nie jest przewidziana pod rygorem nieważności ani dla celów dowodowych. W przypadkach, kiedy nie ma możliwości przekazania drugiej stronie pisemnego wypowiedzenia osobiście, możliwym i również często praktykowanym sposobem doręczenia jest wysłanie go pocztą - listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Istnieją również inne formy rozwiązania stosunku pracy:
- w formie ustnej - przewidzianej w Kodeksie cywilnym
- w formie e-maila - opatrzone podpisem kwalifikowanym